Bùi Thọ Anh - Chuyên gia phụ tùng ô tô​

Cấu tạo ô tô là một vấn đề kỹ thuật phức tạp đối với bất kỳ ai làm việc trong ngành công nghiệp ô tô. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết kết cấu ô tô và các bộ phận then chốt, cung cấp cho bạn cái nhìn chuyên môn và toàn diện. Các kiến thức quan trọng về cấu tạo ô tô Cấu tạo ô tô là một tổng thể hoàn chỉnh được thiết kế với độ chính xác cao, mỗi bộ phận đều có vai trò riêng biệt nhưng lại liên kết chặt chẽ với nhau. Một chiếc ô tô hiện đại có thể chứa trên 30.000 chi tiết, từ những bộ phận nhỏ như bu-lông, ốc vít đến những hệ thống phức tạp như động cơ, hộp số. Về cơ bản, một chiếc ô tô điển hình được tạo thành từ các thành phần thiết yếu sau: động cơ, hộp số, các hệ thống vận hành (bao gồm hệ thống lái, phanh, treo, dẫn động), khung thân và các yếu tố thuộc nội thất, ngoại thất. Bộ phận động cơ ô tô Động cơ được coi là “trái tim” của chiếc xe, nơi nhiên liệu được chuyển hóa thành năng lượng cơ học để vận hành xe. Trong lĩnh vực kiến thức ô tô, hai loại động cơ phổ biến nhất là động cơ xăng và động cơ diesel. Mỗi loại có ưu nhược điểm riêng, nhưng đều đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hiệu suất và độ bền của xe. Động cơ hiện đại còn được trang bị các hệ thống điện tử phức tạp như ECU (Engine Control Unit) để tối ưu hóa hiệu suất và giảm lượng khí thải. Bộ phận hộp số ô tô Hộp số là bộ phận quan trọng trong cấu tạo ô tô, đóng vai trò truyền và điều chỉnh mô-men xoắn từ động cơ đến bánh xe. Có hai loại hộp số chính: Hộp số sàn (Manual Transmission): Người lái điều khiển việc chuyển số thông qua cần số và bàn đạp ly hợp. Ưu điểm là đơn giản, bền bỉ và tiết kiệm nhiên liệu. Hộp số tự động (Automatic Transmission): Tự động chuyển số dựa trên tốc độ xe và tải trọng động cơ. Ưu điểm là dễ sử dụng, êm ái nhưng phức tạp hơn về cấu tạo và bảo dưỡng. Ngoài ra còn có các loại hộp số khác như hộp số tự động vô cấp CVT, hộp số ly hợp kép DCT và hộp số bán tự động. Hộp số hiện đại được tích hợp các cảm biến và hệ thống điều khiển điện tử để tối ưu hóa quá trình chuyển số, giảm tiêu hao nhiên liệu và tăng độ êm ái khi vận hành. Bộ phận trong hệ thống Để hiểu rõ hơn về cấu trúc vận hành của ô tô, chúng ta sẽ đi sâu vào các hệ thống quan trọng. Dưới đây là cái nhìn chi tiết về từng hệ thống: Hệ thống dẫn động Hệ thống dẫn động trong kết cấu ô tô có nhiệm vụ truyền lực từ hộp số đến bánh xe. Có ba loại hệ thống dẫn động phổ biến: Dẫn động cầu trước (FWD): Động cơ và hộp số đặt ở phía trước, truyền lực đến bánh trước Dẫn động cầu sau (RWD): Động cơ thường đặt phía trước, truyền lực đến bánh sau Dẫn động bốn bánh (4WD/AWD): Truyền lực đến cả bốn bánh xe Hệ thống treo Hệ thống treo đóng vai trò quan trọng trong cấu tạo xe ô tô, có nhiệm vụ: Hấp thụ rung động từ mặt đường Duy trì độ bám đường của bánh xe Đảm bảo sự ổn định khi vận hành   Hiện nay, nhiều xe cao cấp sử dụng hệ thống treo khí nén có thể điều chỉnh độ cứng mềm tùy theo điều kiện vận hành. Hệ thống lái Hệ thống lái trong cấu tạo ô tô cho phép người lái điều khiển hướng di chuyển của xe. Các loại hệ thống lái phổ biến: Hệ thống lái cơ học: Sử dụng cơ cấu bánh răng – thanh răng Hệ thống lái trợ lực thủy lực: Sử dụng áp suất dầu để giảm lực lái Hệ thống lái trợ lực điện (EPS): Sử dụng môtơ điện hỗ trợ lực lái Hệ thống bánh xe Bánh xe là điểm tiếp xúc duy nhất giữa xe và mặt đường, bao gồm: Mâm xe (Wheel rim): Thường làm từ hợp kim nhôm hoặc thép Lốp xe (Tire): Làm từ cao su, có cấu trúc nhiều lớp để đảm bảo độ bám đường và tuổi thọ Vành xe (Wheel hub): Liên kết bánh xe với hệ thống treo Hệ thống phanh Hệ thống phanh là một phần quan trọng bậc nhất trong cấu tạo xe ô tô, đảm bảo an toàn khi vận hành. Có hai loại phanh chính: Phanh đĩa: Sử dụng lực ma sát giữa má phanh và đĩa phanh, hiệu quả cao, tản nhiệt tốt. Phanh tang trống: Sử dụng lực ma sát giữa guốc phanh và tang trống, thường được sử dụng ở bánh sau của xe phổ thông. Hệ thống điện Hệ thống điện trong cấu tạo ô tô đảm nhiệm việc cung cấp năng lượng cho các thiết bị điện và điện tử trên xe. Các thành phần chính: Ắc quy (Battery): Lưu trữ điện năng và cung cấp điện khi khởi động Máy phát điện (Alternator): Sản xuất điện năng khi động cơ hoạt động Bộ đề (Starter motor): Khởi động động cơ Hệ thống dây điện và cầu chì: Phân phối điện và bảo vệ mạch điện Hệ thống điện hiện đại trên ô tô ngày càng phức tạp với sự xuất hiện của nhiều mô-đun điều khiển điện tử (ECU) điều khiển các chức năng khác nhau của xe như động cơ, hộp số, hệ thống phanh, hệ thống an toàn, v.v.

Dầu trợ lực lái ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc giúp vô lăng vận hành nhẹ nhàng và chính xác. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, dầu có thể bị hao hụt hoặc xuống cấp. Vậy khi nào cần thay dầu trợ lực lái? Làm sao để kiểm tra đúng cách? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây. Dầu trợ lực lái là dầu gì? Dầu trợ lực lái là chất lỏng giúp truyền lực trong hệ thống lái, hỗ trợ người lái xoay vô lăng dễ dàng hơn. Loại dầu này được chứa trong bình nhựa hoặc kim loại, thường đặt gần hệ thống trợ lực lái. Vai trò chính của dầu trợ lực gồm: Tạo áp lực giúp piston di chuyển, hỗ trợ bánh xe xoay linh hoạt. Bôi trơn các bộ phận trong hệ thống lái, ngăn chặn hiện tượng sủi bọt và ăn mòn. Hạn chế tiếng ồn do ma sát, giúp xe vận hành êm ái và ổn định hơn. Khi nào cần thay dầu trợ lực lái mới cho ô tô? Thời gian thay dầu trợ lực lái phụ thuộc vào loại dầu và mức dầu trong hệ thống. Trong một số trường hợp, nếu hết dầu trợ lực lái, hệ thống sẽ hoạt động không hiệu quả hoặc gây hư hại, vì vậy tốt nhất, chủ xe nên làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất, thường vào khoảng 60.000 – 70.000 km hoặc sau 5 năm sử dụng. Khi dầu cần thay mới, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu như màu dầu chuyển sang nâu hoặc đen, lẫn cặn bẩn. Vô lăng có thể trở nên nặng hơn, phát ra tiếng ồn lạ khi xoay, hoặc phản hồi chậm. Bánh xe cũng có thể khó quay, kém nhạy hơn bình thường. Nếu thấy dầu rò rỉ dưới gầm xe, đó cũng là dấu hiệu cần kiểm tra và thay dầu trợ lực kịp thời. Dấu hiệu nhận biết dầu trợ lực thấp Khi dầu trợ lực lái bị thiếu, hệ thống lái có thể gặp trục trặc, ảnh hưởng đến trải nghiệm lái xe. Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết tình trạng này: Tiếng ồn bất thường từ hệ thống lái: Nếu bạn nghe thấy âm thanh lạ, đặc biệt là khi di chuyển chậm, hãy kiểm tra ngay mức dầu trong bình trợ lực. Vô lăng rung hoặc giật nhẹ: Khi xoay vô lăng mà cảm thấy rung hoặc giật, nhất là ở tốc độ thấp, có thể dầu trợ lực đang ở mức thấp. Khó xoay vô lăng: Nếu vô lăng trở nên nặng, khó điều khiển hơn bình thường, rất có thể hệ thống trợ lực đang thiếu dầu, cần kiểm tra ngay bơm và mức dầu trợ lực. Tiếng rít khi đánh lái: Nếu có tiếng rít khi xoay vô lăng, nguyên nhân có thể do dầu trợ lực quá ít hoặc bơm trợ lực hoạt động kém hiệu quả. Nếu nghe tiếng “e e”, có thể bạc lái đã bị mòn. Vệt dầu rò rỉ dưới xe: Nếu phát hiện vết dầu dưới gầm xe, có thể dầu trợ lực hoặc một loại dầu khác đang rò rỉ, cần kiểm tra ngay để tránh ảnh hưởng đến hệ thống lái. Trả lái chậm: Nếu vô lăng không trở về vị trí ban đầu một cách nhanh chóng, nguyên nhân có thể do dầu trợ lực thấp, lốp mòn hoặc hệ thống lái bị khô. Hướng dẫn kiểm tra và thay dầu trợ lực lái tại nhà Việc kiểm tra và thay dầu trợ lực lái có thể thực hiện tại nhà nếu bạn có đủ kiến thức ô tô cơ bản, tuy nhiên vẫn cần tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành. Kiểm tra dầu trợ lực lái Bước 1. Xác định vị trí bình dầu trợ lực Bình chứa dầu trợ lực thường nằm gần dây kéo vô lăng. Với một số dòng xe đời mới, kết cấu khoang động cơ có thể khác biệt, do đó, nếu không tìm thấy, hãy tham khảo sổ tay hướng dẫn của xe. Bước 2. Kiểm tra mức dầu trong bình Bình nhựa trong suốt: Có thể quan sát trực tiếp mức dầu qua vạch tối đa và tối thiểu trên thân bình. Bình kim loại hoặc nhựa đục: Cần dùng que thăm dầu gắn trên nắp bình để kiểm tra. Bước 3. Sử dụng que thăm dầu Lau sạch que thăm trước khi sử dụng. Cắm que vào bình chứa, sau đó rút ra để kiểm tra mức dầu. Nếu dầu dưới mức tối thiểu, cần bổ sung ngay. Bước 4. Kiểm tra màu dầu Dầu đạt chuẩn: Màu hổ phách hoặc hồng nhạt, không có cặn. Dầu cần thay: Màu nâu hoặc đen, có lẫn tạp chất, có thể do bụi bẩn từ các bộ phận cao su trong hệ thống. Thay dầu trợ lực lái Khi dầu trợ lực lái bị bẩn hoặc xuống cấp, việc thay mới là cần thiết để đảm bảo hệ thống lái hoạt động trơn tru. Dưới đây là hai cách thay dầu phổ biến mà bạn có thể áp dụng. Thay dầu bằng bình hút Turkey Baster Đây là phương pháp đơn giản, có thể thực hiện tại nhà nhưng không loại bỏ hoàn toàn dầu cũ ngay lập tức. Các bước thực hiện: Dùng bình hút Turkey Baster rút dầu cũ trong bình chứa ra. Đổ một ít dầu mới vào bình chứa. Khởi động xe, đánh lái trái – phải liên tục trong 15-20 phút để dầu mới hòa lẫn với dầu cũ còn sót lại trong hệ thống. Tiếp tục hút dầu ra, lặp lại quy trình này 3-4 lần cho đến khi dầu trong bình chứa sạch hoàn toàn. Đổ dầu mới vào đến mức tiêu chuẩn, đóng

Bơm cao áp giữ vai trò then chốt khi chịu trách nhiệm đưa nhiên liệu đến buồng đốt với áp suất lý tưởng. Tùy vào từng dòng xe, bơm cao áp sẽ có nhiều loại khác nhau với những ưu nhược điểm riêng biệt. Bài viết này tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bơm cao áp ô tô cũng như cách phân loại từng loại bơm. Bơm cao áp ô tô là gì? ​Bơm cao áp ô tô đóng vai trò thiết yếu trong hệ thống cung cấp nhiên liệu, đặc biệt trên các dòng xe dùng động cơ diesel. Nhiệm vụ chính của bơm cao áp là tiếp nhận nhiên liệu đã được lọc sạch từ thùng chứa và phân phối nó đến kim phun với áp suất cao, đảm bảo nhiên liệu được phun vào buồng đốt dưới dạng sương mù. ​ Trong lĩnh vực kiến thức ô tô, việc phun nhiên liệu dưới dạng sương mù được xem là yếu tố then chốt giúp quá trình cháy diễn ra hiệu quả hơn, từ đó tăng hiệu suất động cơ, tiết kiệm nhiên liệu và giảm lượng khí thải gây ô nhiễm môi trường. Bơm cao áp còn đóng vai trò điều chỉnh lượng nhiên liệu và thời điểm phun vào xi-lanh, đảm bảo động cơ hoạt động trơn tru và đạt công suất tối ưu. Nếu bạn đang tìm kiếm bơm cao áp chất lượng cho các dòng xe Mercedes, BMW, Audi,… hãy liên hệ ngay Phụ Tùng Đức Anh qua Hotline/Zalo: 0979722210 để được tư vấn chi tiết. Cấu tạo cơ bản và nguyên lý hoạt động của bơm cao áp ô tô Bơm cao áp có nhiều loại khác nhau, nhưng nhìn chung, chúng bao gồm các bộ phận chính sau:​ Thân bơm: Là vỏ ngoài bảo vệ các bộ phận bên trong và tạo kết cấu chắc chắn cho bơm.​ Pít-tông và xi-lanh bơm: Pít-tông chuyển động trong xi-lanh để tạo áp suất cao cho nhiên liệu. Trục cam: Điều khiển chuyển động của pít-tông thông qua các cam, đảm bảo việc bơm nhiên liệu diễn ra đúng thời điểm.​ Van nạp và van xả: Điều tiết dòng chảy nhiên liệu vào và ra khỏi buồng áp suất.​ Bộ điều tốc: Điều chỉnh lượng nhiên liệu cung cấp dựa trên tốc độ động cơ và tải trọng.​ Bộ phun sớm: Điều chỉnh thời điểm bắt đầu phun nhiên liệu để tối ưu hóa hiệu suất động cơ. Khi pít-tông di chuyển xuống vị trí thấp nhất, lò xo kéo pít-tông xuống, mở ra lỗ nạp và lỗ thoát, cho phép nhiên liệu từ thùng chứa tràn vào xi-lanh qua các lỗ này. ​ Trục cam đẩy pít-tông đi lên, áp suất nhiên liệu trong xi-lanh tăng cao. Khi áp suất này vượt qua áp suất của lò xo van cao áp, van cao áp mở ra, đưa nhiên liệu đến kim phun và phun vào buồng đốt của xi-lanh động cơ. ​ Khi pít-tông tiếp tục di chuyển lên và vượt qua điểm cao nhất, áp suất trong xi-lanh giảm xuống, van cao áp đóng lại, kết thúc quá trình phun nhiên liệu.​ Phân loại và ưu nhược điểm của từng loại bơm cao áp ô tô Bơm cao áp ô tô vạn năng Loại bơm này thường được nhận diện qua các ký hiệu như CW, MP, MW… Bơm cao áp ô tô vạn năng chủ yếu được sử dụng trên các động cơ V-2, D-6. Về cấu tạo, bơm bao gồm piston, xi lanh và van cao áp. Trong đó, piston vận hành nhờ trục cam, còn trục cam lại được dẫn động trực tiếp từ trục khuỷu. Các xi lanh và thân bơm có thể được sắp xếp theo một hoặc hai hàng, tạo thành hình chữ V đặc trưng. Ưu điểm: Phù hợp với nhiều loại động cơ có công suất khác nhau. Dễ dàng lắp thêm xi lanh hoặc piston với đường kính khác nhau, chỉ cần cùng hành trình piston. Chi phí sản xuất thấp. Nhược điểm: Kích thước và trọng lượng tương đối lớn, gây cảm giác cồng kềnh khi lắp đặt. Khó đảm bảo lưu lượng và thời điểm phun nhiên liệu đều nhau giữa các xi lanh. Bơm cao áp ô tô vòi phun kết hợp Hiện nay, bơm cao áp ô tô kiểu vòi phun kết hợp được chia thành hai dạng phổ biến: Hệ thống vòi phun kết hợp (Unit Injector System). Loại bơm tích hợp liền khối, trong đó vòi phun được bố trí trực tiếp trên nắp máy. Đặc điểm chung của hai loại này là thiết kế gọn gàng, tối ưu hóa không gian động cơ. Đặc biệt, loại bơm liền khối thường xuất hiện trên các động cơ Diesel 2 kỳ và chủ yếu được ứng dụng cho xe tải trọng tải lớn hoặc dòng xe chuyên dụng hạng nặng. Ưu điểm: Áp suất phun cao, giúp nhiên liệu được phun tơi hơn, cải thiện hiệu suất cháy.​ Thiết kế nhỏ gọn, giảm thiểu đường dẫn nhiên liệu cao áp, giảm tổn thất áp suất.​ Nhược điểm: Loại bơm này có kết cấu khá phức tạp nên kéo theo chi phí sản xuất cũng như bảo dưỡng tương đối cao. Yêu cầu kỹ thuật cao trong việc đồng bộ hóa giữa bơm và kim phun. Bơm cao áp PE Bơm cao áp ô tô PE còn được biết đến với các tên gọi khác như bơm cao áp tập trung, bơm cao áp nhiều xi lanh hoặc bơm cao áp hướng trục. Đây là loại bơm phổ biến trên các dòng xe tải lớn, xe chuyên dụng hạng nặng…  Về cấu tạo, bơm PE bao gồm nhiều nhánh bơm cao áp nhỏ có cấu trúc giống nhau, được lắp đặt song song và hoạt động đồng bộ. Toàn bộ hệ thống bơm được điều khiển thông qua trục cam, đảm bảo cung cấp nhiên liệu ổn