Bi moay ơ: Nguyên lý hoạt động, dấu hiệu hỏng và mẹo khắc phục

Bi moay ơ có thể nhỏ bé, nhưng lại giữ vai trò quan trọng giúp bánh xe quay mượt mà và ổn định. Vậy bi moay ơ là gì và làm thế nào để nhận biết sớm dấu hiệu hư hỏng? Hãy cùng khám phá ngay sau đây để bổ sung kiến thức ô tô hữu ích cho bạn.

Bi moay ơ là gì?

Bi moay ơ là bộ phận quan trọng trong động cơ ô tô, chịu vai trò kết nối và chuyển đổi chuyển động giữa các thành phần bên trong động cơ. Đây là một bộ phận cơ khí thiết yếu giúp đảm bảo quá trình truyền động hiệu quả, tạo nên sự ổn định cho toàn bộ hệ thống.

Thông thường, bi moay ơ bao gồm cấu tạo chính như sau:

Vỏ moay ơ

• Vỏ moay ơ là bộ phận ngoài cùng, có nhiệm vụ bảo vệ các chi tiết bên trong như bi moay ơ, phớt chắn dầu… khỏi bụi bẩn, nước và các tác nhân gây hại khác.
• Vỏ thường được làm từ kim loại có độ bền cao như thép hoặc hợp kim, giúp moay ơ chịu được tải trọng lớn và các lực tác động khi xe di chuyển.

Bi moay ơ

• Bi moay ơ là bộ phận trung tâm, giúp bánh xe quay mượt mà và ổn định.
• Bi moay ơ được thiết kế theo dạng vòng bi có các viên bi thép nhỏ được cố định trong khung kim loại, giúp giảm ma sát tối đa khi bánh xe quay.
• Đây là bộ phận dễ bị mài mòn nhất, nếu không được bảo dưỡng thường xuyên có thể gây ra tiếng ồn, rung lắc hoặc thậm chí làm bánh xe bị lỏng, mất an toàn.

Cảm biến tốc độ ABS

• Cảm biến ABS (Anti-lock Braking System) được tích hợp trong một số loại moay ơ hiện đại, giúp đo lường tốc độ quay của bánh xe.
• Dữ liệu từ cảm biến này sẽ được gửi về hệ thống phanh ABS nhằm kiểm soát lực phanh, ngăn bánh xe bị bó cứng khi phanh gấp, tăng cường độ an toàn khi lái xe.

Phớt chắn dầu

• Phớt chắn dầu có nhiệm vụ ngăn không cho dầu mỡ bôi trơn trong moay ơ bị rò rỉ ra ngoài, đồng thời bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi bụi bẩn, bùn đất và hơi ẩm.
• Phớt chắn dầu thường làm từ cao su chịu nhiệt hoặc vật liệu tổng hợp có độ bền cao để duy trì khả năng kín khít trong thời gian dài.

Bulong (ốc bánh xe)

• Bulong có nhiệm vụ cố định moay ơ với trục bánh xe. Đây là các chi tiết kim loại nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng, giúp đảm bảo bánh xe được lắp chắc chắn, an toàn khi vận hành.
• Các bulong cần được siết chặt đúng tiêu chuẩn để tránh tình trạng lỏng lẻo hoặc gãy vỡ trong quá trình di chuyển.

Trục moay ơ (nếu có)

• Một số dòng xe sẽ có thêm trục moay ơ được thiết kế liền với bộ moay ơ. Phần trục này sẽ đóng vai trò truyền lực từ trục bánh xe đến các bộ phận liên quan như trục dẫn động hoặc hệ thống treo.

 Những chi tiết này cần được bảo dưỡng thường xuyên để tránh tình trạng moay ơ bị hư và đảm bảo tuổi thọ cho động cơ.

Nguyên lý làm việc của bi moay ơ

Bi moay ơ hoạt động dựa trên cơ chế giảm ma sát giữa các bộ phận chuyển động trong động cơ. Khi động cơ hoạt động, các vòng bi trong bi moay ơ hỗ trợ chuyển động trơn tru giữa trục khuỷu và các bộ phận liên quan khác. Nếu hệ thống bôi trơn không được duy trì hoặc các vòng bi bị mòn, sẽ dẫn đến lỗi bi moay ơ, làm giảm hiệu suất và có thể gây hư hỏng nghiêm trọng cho động cơ.

Vai trò của bi moay ơ trong ô tô

• Tối ưu hiệu suất động cơ: Giúp truyền động một cách hiệu quả, giảm ma sát và hao mòn giữa các chi tiết chuyển động.
• Bảo vệ các bộ phận khác: Khi hoạt động ổn định, bi moay ơ góp phần bảo vệ trục khuỷu và các bộ phận khác khỏi hao mòn quá mức.
• Giảm tiếng ồn: Hệ thống bôi trơn và cấu tạo chắc chắn của bi moay ơ giúp giảm tiếng ồn khi động cơ hoạt động.

Nguyên nhân khiến cho bi moay ơ bị lỗi

Chất lượng vòng bi bị giảm

Vòng bi là linh kiện chủ lực trong bi moay ơ, nếu chất lượng của chúng bị giảm do hao mòn hoặc sử dụng phụ kiện kém chất lượng, sẽ dẫn đến lỗi bi moay ơ và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất của động cơ.

Thói quen phanh gấp của người sử dụng

Việc phanh gấp, khởi động mạnh liên tục có thể làm tăng áp lực lên hệ thống, gây ra mài mòn nhanh chóng cho các bộ phận của bi moay ơ, từ đó dẫn đến tình trạng moay ơ bị hư.

Ổ bi bị gặp nước

Nếu hệ thống làm mát không được bảo trì tốt, nước có thể xâm nhập vào ổ bi, gây ăn mòn và làm giảm hiệu suất hoạt động của bi moay ơ. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến lỗi bi moay ơ.

Quá tải và sử dụng xe liên tục

Khi xe tải di chuyển với tần suất quá lớn, đặc biệt trong các điều kiện tải trọng nặng và không được nghỉ ngơi hợp lý, bi moay ơ sẽ chịu lực lớn và nhiệt độ của các bộ phận liên quan như bánh xe và vòng bi tăng cao. Điều này sẽ làm giảm độ bền của bi moay ơ, khiến cho các bộ phận bên trong bị mài mòn, mỡ bôi trơn bị hao hụt và làm cho bi moay ơ dễ bị hư hỏng.

Nhiệt độ cao do quá trình phanh gấp hoặc bó phanh

Quá trình phanh xe nếu không được thực hiện đúng cách, đặc biệt là khi tài xế có thói quen phanh gấp khi đang di chuyển với tốc độ cao, sẽ khiến nhiệt độ của các bộ phận liên quan như cảm biến abs, đĩa phanh, má phanh… bao gồm cả bi moay ơ và bánh xe, tăng lên nhanh chóng. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột này có thể phá vỡ cấu trúc của mỡ bôi trơn và khiến cho các bộ phận trong bi moay ơ bị nứt, hỏng.

Lắp đặt sai kỹ thuật hoặc sử dụng linh kiện không phù hợp

Bi moay ơ nếu được lắp đặt không đúng kỹ thuật, hoặc sử dụng linh kiện không tương thích với xe, có thể dẫn đến hiện tượng lệch hoặc không khớp chính xác, làm tăng ma sát và gây hư hại cho các chi tiết bên trong. Điều này làm giảm tuổi thọ của bi moay ơ và gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự ổn định của bánh xe

Dấu hiệu thường gặp khi lỗi bi moay ơ

Tiếng ồn bất thường từ bánh xe

Một trong những dấu hiệu đầu tiên và dễ nhận biết nhất khi bi moay ơ bị lỗi là xuất hiện tiếng ồn lạ từ khu vực bánh xe. Các âm thanh thường gặp bao gồm:

• Tiếng ù ù, rít rít: Âm thanh này có thể nghe rõ hơn khi xe chạy nhanh và giảm dần khi xe dừng. Nguyên nhân chủ yếu do vòng bi trong moay ơ bị mòn hoặc khô dầu.
• Tiếng lạch cạch, lộp cộp: Nếu bạn nghe thấy âm thanh này, có thể moay ơ đã bị nứt hoặc vỡ, làm các vòng bi không còn nằm đúng vị trí.
• Tiếng rít lớn khi vào cua: Đây có thể là dấu hiệu của việc bi moay ơ bị lỏng hoặc mất đi độ ma sát cần thiết.

Tiếng ồn bất thường từ bánh xe là dấu hiệu cảnh báo sớm mà bạn không nên bỏ qua. Nếu không được kiểm tra và sửa chữa kịp thời, moay ơ bị hư có thể khiến xe mất kiểm soát khi đang di chuyển.

Xe rung lắc khi chạy

Khi bi moay ơ bị lỗi, bạn có thể cảm nhận rõ rệt sự rung lắc của vô lăng hoặc toàn bộ thân xe, đặc biệt khi xe di chuyển ở tốc độ cao. Lý do là vì vòng bi trong moay ơ đã không còn hoạt động trơn tru, làm mất sự cân bằng giữa các bánh xe.

Nếu tình trạng rung lắc ngày càng nghiêm trọng, đó có thể là dấu hiệu cho thấy bi moay ơ đã bị hư hỏng nặng và cần thay thế ngay lập tức.

Lốp xe mòn không đều

Một trong những hậu quả của lỗi bi moay ơ là làm lốp xe mòn không đều. Khi moay ơ bị hư, bánh xe có thể không quay theo đúng trục, dẫn đến tình trạng:

• Một bên lốp mòn nhiều hơn so với bên còn lại.
• Xuất hiện các vết mòn bất thường, không theo một quy luật nhất định.
• Mòn nhanh hơn ở phần mép ngoài hoặc mép trong của lốp.

Lốp xe mòn không đều không chỉ làm giảm tuổi thọ của lốp mà còn gây mất cân bằng khi lái xe, ảnh hưởng đến khả năng bám đường và gây nguy hiểm khi di chuyển trên đường trơn trượt.

Xe có xu hướng lệch về một bên

Nếu bạn nhận thấy xe có xu hướng tự động lệch về một bên ngay cả khi không đánh lái, đây có thể là dấu hiệu của bi moay ơ bị lỗi. Nguyên nhân là do sự mất cân bằng giữa các bánh xe do moay ơ không còn hoạt động đúng cách.

Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm khi lái xe trên cao tốc, vì nó có thể khiến bạn mất kiểm soát tay lái và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Đèn cảnh báo ABS sáng trên bảng điều khiển

Hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) có liên quan chặt chẽ đến bi moay ơ. Khi moay ơ bị lỗi, cảm biến tốc độ bánh xe có thể bị ảnh hưởng, khiến hệ thống ABS nhận diện sai lệch và kích hoạt đèn cảnh báo trên bảng đồng hồ.

Nếu đèn ABS sáng mà không có dấu hiệu nào khác của lỗi hệ thống phanh, hãy kiểm tra bi moay ơ để đảm bảo nó không phải là nguyên nhân gây ra vấn đề.

Xuất hiện mùi khét bất thường

Mùi khét là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng khi moay ơ bị hư. Khi vòng bi bị mòn hoặc hư hỏng, lực ma sát tăng lên, làm cho nhiệt độ của moay ơ tăng cao và có thể tạo ra mùi cháy khét.

Qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu chi tiết về bi moay ơ, từ khái niệm, cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho đến các nguyên nhân gây lỗi và dấu hiệu hư hỏng. Việc nhận biết sớm và bảo dưỡng định kỳ sẽ giúp ngăn ngừa moay ơ bị hư và đảm bảo động cơ luôn hoạt động hiệu quả. 

Nếu bạn quan tâm đến thông tin về phụ tùng ô tô hãy liên hệ Phụ Tùng Đức Anh, một địa chỉ uy tín chuyên cung cấp các loại phụ tùng ô tô cao cấp từ các hãng xe Mercedes, Audi, BMW,… Nếu bạn cần tư vấn hoặc tìm mua lọc xăng chất lượng, hãy liên hệ ngay Phụ Tùng Đức Anh qua Zalo/Hotline 0979 722 210 để được hỗ trợ nhanh chóng.