Cổ hút là gì? Cấu tạo, chức năng, các lỗi và cách bảo dưỡng

Cổ hút có nhiệm vụ dẫn không khí vào buồng đốt, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất động cơ. Sau thời gian sử dụng, bụi bẩn, muội than bám vào hoặc nứt, rò rỉ có thể làm giảm công suất và tăng tiêu hao nhiên liệu. Hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động và cách bảo dưỡng sẽ giúp xe vận hành bền bỉ hơn.

Cổ hút là gì?

Cổ hút là bộ phận trong hệ thống nạp khí của động cơ ô tô, có nhiệm vụ dẫn không khí hoặc hỗn hợp nhiên liệu-không khí vào buồng đốt. Bộ phận này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất động cơ, khả năng tiết kiệm nhiên liệu và mức phát thải khí thải. Cổ hút thường được làm từ nhôm đúc hoặc nhựa chịu nhiệt, giúp tối ưu hóa luồng khí nạp và cải thiện quá trình đốt cháy nhiên liệu. 

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của cổ hút ô tô

Cấu tạo của cổ hút ô tô

Cổ hút đóng vai trò dẫn không khí hoặc hỗn hợp nhiên liệu-không khí vào buồng đốt để động cơ hoạt động. Tùy vào thiết kế từng dòng xe, cấu tạo cổ hút có thể khác nhau, nhưng đều gồm các bộ phận chính đảm bảo quá trình nạp khí hiệu quả. Hiểu rõ các bộ phận này sẽ giúp bạn nâng cao kiến thức ô tô và dễ dàng hơn trong việc bảo dưỡng.

• Ống dẫn khí: Đây là hệ thống các đường ống dẫn khí từ họng ga đến từng xi-lanh. Số lượng ống này tương ứng với số xi-lanh trên động cơ.
• Buồng chứa khí: Là khoang trung gian giúp phân phối khí đồng đều đến từng đường ống dẫn khí, tạo điều kiện cho quá trình đốt cháy hiệu quả hơn.
• Bướm ga: Điều chỉnh lượng không khí đi vào cổ hút dựa trên tín hiệu từ chân ga.
• Cảm biến áp suất khí nạp: Đo áp suất bên trong cổ hút để ECU (bộ điều khiển động cơ) tính toán lượng nhiên liệu phù hợp.
• Kim phun nhiên liệu: Trong các động cơ phun xăng đa điểm (MPI), kim phun được đặt ở phía cuối cổ hút, phun nhiên liệu trực tiếp vào xupap nạp.
• Van điều khiển luồng khí nạp: Một số xe hiện đại có van điều chỉnh để tối ưu hóa lượng khí nạp vào động cơ theo từng chế độ vận hành.

Cổ hút có thể được làm từ nhôm đúc (bền, chịu nhiệt tốt) hoặc nhựa chịu nhiệt (nhẹ hơn, giúp cải thiện hiệu suất động cơ).

Nguyên lý hoạt động của cổ hút ô tô

Cổ hút hoạt động dựa trên nguyên tắc chênh lệch áp suất để đưa không khí vào động cơ theo từng chu kỳ nạp. Quá trình này diễn ra như sau:

• Mở bướm ga: Khi tài xế nhấn chân ga, bướm ga mở rộng, cho phép không khí đi vào cổ hút. Độ mở của bướm ga quyết định lượng không khí vào động cơ.
• Tạo chân không: Khi piston di chuyển xuống trong kỳ nạp, áp suất trong xi-lanh giảm, tạo lực hút kéo không khí từ cổ hút vào buồng đốt.
• Trộn không khí và nhiên liệu: Ở động cơ phun xăng đa điểm (MPI), nhiên liệu được phun vào cổ hút trước khi hỗn hợp đi vào xi-lanh. Trong khi đó, ở động cơ phun trực tiếp (GDI), nhiên liệu được phun thẳng vào buồng đốt.
• Nạp hỗn hợp khí vào xi-lanh: Khi xupap nạp mở, hỗn hợp không khí và nhiên liệu từ cổ hút đi vào xi-lanh để chuẩn bị cho quá trình đốt cháy.
• Tối ưu hóa luồng khí: Trên một số động cơ hiện đại, cổ hút có hệ thống điều chỉnh luồng khí nạp bằng van điện tử, giúp cải thiện mô-men xoắn ở vòng tua thấp và tăng công suất ở vòng tua cao.

Nhờ thiết kế và hoạt động hiệu quả, cổ hút đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu suất động cơ, tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải.

Các loại cổ hút phổ biến hiện nay

Hiện nay, cổ hút được thiết kế theo hai dạng chính: cổ hút loại tách rời và cổ hút loại tích hợp, mỗi loại có ưu, nhược điểm riêng, ảnh hưởng đến hiệu suất vận hành và mức tiêu hao nhiên liệu của xe.

Dấu hiệu nhận biết cổ hút bị hỏng

Động cơ yếu, xe tăng tốc kém

Khi cổ hút gặp sự cố, xe tăng tốc chậm, động cơ rung lắc, đặc biệt khi leo dốc hoặc chở nặng. Nguyên nhân có thể do:

• Cổ hút rò rỉ: Vết nứt làm giảm áp suất khí nạp, khiến lượng khí vào buồng đốt không đủ.
• Muội than tích tụ: Khí thải hồi lưu (EGR) gây tắc nghẽn, cản trở luồng khí nạp.
• Van điều khiển hỏng: Trên hệ thống VIM, van kẹt có thể làm giảm lượng khí cấp cho động cơ.

Cách khắc phục: Kiểm tra rò rỉ, thay thế nếu cần. Vệ sinh cổ hút bằng dung dịch chuyên dụng như Liqui Moly Intake System Cleaner, Wynn’s Intake & Carb Cleaner để loại bỏ muội than. Nếu van điều khiển gặp sự cố, cần sửa chữa kịp thời để đảm bảo động cơ hoạt động ổn định.

Tiếng động lạ từ khu vực cổ hút

Nếu cổ hút bị rò rỉ hoặc hư hỏng, có thể phát ra tiếng rít hoặc xì hơi, đặc biệt khi tăng tốc. Tiếng ồn thường xuất hiện gần bướm ga và cổ hút, báo hiệu hệ thống khí nạp có vấn đề.

Nguyên nhân liên quan đến cổ hút

• Rò rỉ ở gioăng cổ hút: Gioăng cao su bị lão hóa hoặc hỏng sẽ khiến không khí lọt vào vị trí không mong muốn, tạo ra tiếng rít.
• Nứt cổ hút do nhiệt độ cao: Cổ hút làm bằng nhựa có thể bị nứt do nhiệt độ động cơ quá cao, dẫn đến rò rỉ khí.
• Lỏng hoặc hỏng các khớp nối: Ống dẫn khí hoặc cổ hút có thể bị lỏng do rung động trong quá trình vận hành.

Cách khắc phục: Kiểm tra và thay gioăng cổ hút nếu có dấu hiệu rò rỉ. Nếu cổ hút bị nứt, cần thay thế để tránh ảnh hưởng đến hiệu suất động cơ. Ngoài ra cần kiểm tra, siết chặt hoặc thay thế các khớp nối, ống dẫn khí bị hỏng để đảm bảo khí nạp ổn định.

Tiêu hao nhiên liệu bất thường

Nếu cổ hút gặp sự cố, mức tiêu hao nhiên liệu có thể tăng cao dù điều kiện vận hành không thay đổi. Xe khó duy trì tốc độ ổn định, cần nhấn ga mạnh hơn để đạt công suất mong muốn. Ngoài ra, động cơ có thể cháy không hoàn toàn, khiến khí thải có màu đen do hỗn hợp nhiên liệu-không khí không được tối ưu.

Nguyên nhân liên quan đến cổ hút

• Cổ hút bám bẩn quá mức: Muội than và cặn bẩn tích tụ làm cản trở luồng khí vào buồng đốt, khiến tỷ lệ nhiên liệu-không khí bị sai lệch.
• Cảm biến MAP hoặc MAF bị lỗi: Nếu cảm biến áp suất khí nạp (MAP) hoặc cảm biến lưu lượng khí nạp (MAF) hoạt động không chính xác, hệ thống có thể điều chỉnh sai lượng nhiên liệu phun vào, gây hao tốn nhiên liệu.
• Hệ thống EGR hoạt động sai: Nếu van hồi lưu khí thải (EGR) mở không đúng thời điểm, lượng khí thải quay ngược vào cổ hút quá nhiều, làm mất cân bằng hỗn hợp đốt, ảnh hưởng đến hiệu suất động cơ.

Cách khắc phục: Vệ sinh cổ hút định kỳ để loại bỏ muội than. Kiểm tra và thay thế cảm biến MAP/MAF nếu có dấu hiệu sai lệch dữ liệu. Đồng thời, cần kiểm tra hệ thống EGR và vệ sinh nếu bị tắc nghẽn.

Lỗi check engine do cảm biến áp suất cổ hút

Khi cổ hút gặp trục trặc, đèn Check Engine có thể bật sáng trên bảng đồng hồ, cảnh báo lỗi trong hệ thống khí nạp. Xe có thể bị giật khi tăng tốc, vòng tua động cơ dao động không ổn định. Nếu kiểm tra bằng máy chẩn đoán OBD2, hệ thống có thể báo lỗi liên quan đến cảm biến áp suất khí nạp (MAP), cảm biến lưu lượng khí nạp (MAF) hoặc các bộ phận khác trong hệ thống nạp khí.

Các nguyên nhân liên quan đến cổ hút

• Cảm biến MAP bị lỗi hoặc bám bẩn: Cảm biến này đo áp suất khí nạp để ECU điều chỉnh lượng nhiên liệu phun vào. Nếu bị lỗi, ECU có thể tính toán sai, ảnh hưởng đến hiệu suất động cơ.
• Van điều khiển cổ hút bị kẹt: Trên các hệ thống cổ hút biến thiên, van điều khiển điều chỉnh luồng khí vào buồng đốt. Nếu van bị kẹt, động cơ sẽ hoạt động kém hiệu quả.
• Cổ hút bị rò rỉ: Nếu cổ hút có khe hở hoặc nứt vỡ, cảm biến MAP nhận dữ liệu sai, khiến ECU điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu-không khí không chính xác, ảnh hưởng đến công suất và mức tiêu hao nhiên liệu.

Cách khắc phục: Kiểm tra và vệ sinh cảm biến MAP để đảm bảo đo áp suất chính xác. Nếu cảm biến bị hỏng, cần thay mới để tránh ảnh hưởng đến hiệu suất động cơ. 

Cách kiểm tra và vệ sinh cổ hút 

Cách kiểm tra cổ hút

Việc kiểm tra cổ hút thường được thực hiện khi xe có các dấu hiệu bất thường như động cơ yếu, tiêu hao nhiên liệu tăng cao… Dưới đây là các bước kiểm tra phổ biến:

Kiểm tra bằng mắt thường

Bước 1: Mở nắp ca-pô, xác định vị trí cổ hút trên động cơ. Thông thường, cổ hút nằm giữa bộ lọc gió và đầu xi-lanh.

Bước 2: Quan sát bên ngoài cổ hút để phát hiện các dấu hiệu hư hỏng như rò rỉ dầu, nứt vỡ hoặc lỏng lẻo ở các vị trí kết nối.

Bước 3: Kiểm tra các đường ống liên kết với cổ hút để đảm bảo không có hiện tượng nứt gãy hoặc rò rỉ chân không.

Kiểm tra bằng máy chẩn đoán OBD2

Bước 1: Kết nối máy chẩn đoán OBD2 vào cổng OBD của xe, thường nằm dưới vô-lăng.

Bước 2: Quét lỗi trên hệ thống động cơ, đặc biệt chú ý đến các mã lỗi liên quan đến hệ thống khí nạp như P0171 (hòa khí quá nhạt), P0101 (lỗi cảm biến lưu lượng khí MAF) hoặc P2004 (lỗi bướm gió cổ hút bị kẹt mở).

Bước 3: Nếu có mã lỗi liên quan đến cảm biến MAP hoặc MAF, cần kiểm tra và làm sạch các cảm biến này trước khi quyết định vệ sinh cổ hút.

Kiểm tra bằng cách quan sát khí thải

Khi cổ hút bị bám bẩn, hỗn hợp nhiên liệu và không khí có thể không được tối ưu, dẫn đến khí thải có màu đen hoặc có mùi xăng sống. Nếu xe có hiện tượng tăng tốc kém và ra khói đen, có thể cổ hút đã bị bám bẩn nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến quá trình đốt cháy nhiên liệu.

Cổ hút đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo lượng khí nạp tối ưu cho động cơ, giúp xe vận hành mạnh mẽ và tiết kiệm nhiên liệu. Nếu trong quá trình kiểm tra, bạn phát hiện cổ hút bị hư hỏng và cần thay thế, hãy liên hệ ngay với Phụ Tùng Đức Anh – địa chỉ uy tín chuyên cung cấp cổ hút chất lượng cao cho các dòng xe Mercedes-Benz, BMW, Audi, Lexus… qua Hotline/ Zalo: 0979 722 210 để được tư vấn và đặt hàng với giá ưu đãi nhất!

Cách vệ sinh cổ hút đúng kỹ thuật

Hiện nay, có hai phương pháp phổ biến để vệ sinh cổ hút ô tô:

1. Vệ sinh cổ hút không tháo rời – Sử dụng dung dịch làm sạch chuyên dụng, xịt trực tiếp vào đường khí nạp.
2. Vệ sinh cổ hút bằng cách tháo rời – Tháo cổ hút ra khỏi động cơ để vệ sinh toàn diện, loại bỏ muội than bám chặt.

Trong đó, vệ sinh không tháo rời là phương pháp phổ biến nhất do dễ thực hiện, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Dụng cụ cần chuẩn bị: Dung dịch vệ sinh cổ hút (Intake Cleaner, Carbon Cleaner), tuốc nơ vít để tháo lọc gió (nếu cần), găng tay, khẩu trang bảo hộ.

Các bước vệ sinh cổ hút tại nhà

Bước 1: Khởi động động cơ

Để xe nổ máy và giữ vòng tua ở mức 1500 – 2000 vòng/phút. Điều này giúp hệ thống khí nạp hoạt động ổn định, hỗ trợ quá trình vệ sinh hiệu quả hơn.

Bước 2: Xác định vị trí cổ hút

– Cổ hút thường nằm phía sau bộ lọc gió, ngay trước bướm ga.

– Nếu cần, bạn có thể tháo ống dẫn khí để tiếp cận cổ hút dễ dàng hơn.

Bước 3: Xịt dung dịch vệ sinh vào cổ hút

– Lắc đều chai dung dịch trước khi sử dụng.

– Xịt từ từ vào họng hút từng đợt ngắn, tránh xịt liên tục quá nhiều để động cơ không bị sặc.

– Trong khi xịt, duy trì vòng tua ổn định để dung dịch có thời gian hòa tan cặn bẩn và muội than bên trong.

Bước 4: Tăng ga từ từ để loại bỏ muội than

Sau khi xịt xong, nhấn nhẹ chân ga để động cơ hút sạch muội than ra ngoài theo khí thải. Bạn có thể thấy khói đen thoát ra từ ống xả, điều này chứng tỏ muội than đang được đẩy ra ngoài.

Bước 5: Kiểm tra và hoàn tất

Lắp lại các bộ phận đã tháo, đảm bảo chúng được cố định chắc chắn. Để xe chạy không tải khoảng 5 – 10 phút để kiểm tra xem động cơ có hoạt động ổn định hay không. Nếu xe vận hành mượt mà hơn, tăng tốc tốt hơn thì quá trình vệ sinh đã thành công.

Việc tự vệ sinh cổ hút tại nhà có thể giúp tiết kiệm chi phí, nhưng cần thực hiện đúng kỹ thuật để tránh gây ảnh hưởng đến hệ thống khí nạp. Nếu bạn không chắc chắn hoặc nhận thấy xe có dấu hiệu bất thường sau khi vệ sinh, nên đưa xe đến gara uy tín để được kiểm tra và xử lý đúng cách.

Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về cổ hút ô tô, từ cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho đến dấu hiệu hư hỏng và cách bảo dưỡng. Việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ sẽ giúp xe vận hành ổn định, hạn chế các lỗi nghiêm trọng liên quan đến hệ thống nạp khí, đảm bảo tuổi thọ động cơ và hiệu suất tối ưu.