Củ đề ô tô: Cấu tạo, dấu hiệu và nguyên nhân hư hỏng thường gặp

Củ đề ô tô là một bộ phận quan trọng trong hệ thống khởi động, giúp động cơ bắt đầu hoạt động. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, củ đề có thể gặp phải các vấn đề khiến động cơ không khởi động được. Bài viết này nằm trong chuỗi kiến thức ô tô, sẽ giải thích cấu tạo, dấu hiệu và nguyên nhân hư hỏng thường gặp của củ đề ô tô.

Củ đề ô tô là gì? Cấu tạo của củ đề

Củ đề ô tô, hay còn gọi là động cơ khởi động, là thiết bị điện có nhiệm vụ khởi động động cơ của xe ô tô. Khi bạn vặn chìa khóa khởi động, củ đề ô tô sẽ nhận điện từ bình ắc quy và tạo ra lực quay để khởi động động cơ, giúp xe bắt đầu di chuyển.

Củ đề ô tô bao gồm nhiều bộ phận chính, mỗi bộ phận có chức năng riêng biệt:

1. Công tắc từ (Starter Switch)

Công tắc từ là bộ phận đầu vào trong hệ thống khởi động. Khi người lái vặn chìa khóa hoặc nhấn nút khởi động, công tắc này sẽ cho phép điện từ bình ắc quy được truyền đến củ đề. Vai trò của nó là kích hoạt quá trình khởi động động cơ bằng cách kết nối mạch điện.

2. Cần dẫn động (Drive Lever)

Cần dẫn động là bộ phận kết nối giữa công tắc và bánh răng pinion. Khi công tắc từ được kích hoạt, cần dẫn động sẽ di chuyển bánh răng pinion ra ngoài, cho phép nó ăn khớp với bánh răng trên động cơ. Vai trò của cần dẫn động là đảm bảo bánh răng pinion có thể kết nối và tách ra một cách chính xác trong quá trình khởi động.

3. Bánh răng khởi động (Starter Gear)

Bánh răng khởi động (hay còn gọi là bánh răng pinion) là bộ phận quan trọng nhất trong việc truyền lực từ motor đến động cơ. Khi motor điện quay, bánh răng khởi động sẽ ăn khớp với bánh răng động cơ, giúp khởi động động cơ. Vai trò của bánh răng khởi động là đảm bảo rằng động cơ có thể bắt đầu quay một cách hiệu quả.

4. Vỏ (Housing)

Vỏ là bộ phận bảo vệ các thành phần bên trong củ đề. Nó giữ cho các bộ phận bên trong được an toàn khỏi bụi bẩn, ẩm ướt và va đập. Vai trò của vỏ không chỉ là bảo vệ mà còn giúp củ đề hoạt động ổn định và bền bỉ theo thời gian.

5. Mô tơ (Motor)

Mô tơ là bộ phận chính của củ đề ô tô, có chức năng chuyển đổi điện năng thành cơ năng. Khi có điện, mô tơ quay và tạo ra lực cần thiết để bánh răng khởi động ăn khớp với động cơ. Vai trò của mô tơ là cung cấp lực quay mạnh mẽ để khởi động động cơ một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Nguyên lý hoạt động củ đề ô tô

Quá trình hoạt động của củ đề ô tô có thể được chia thành ba giai đoạn chính:

Giai đoạn kéo

Khi người lái vặn chìa khóa đến vị trí khởi động (Start), dòng điện từ bình ắc quy sẽ được kích hoạt và truyền vào cuộn hút cùng cuộn giữ. Dòng điện này tiếp tục được dẫn đến phần ứng thông qua cuộn cảm, tạo ra lực điện từ để kích hoạt các lõi cực.

Lúc này, pít-tông của công tắc từ sẽ bị nam châm điện hút vào, đẩy bánh răng khởi động ăn khớp với vành răng của động cơ. Đồng thời, công tắc chính của động cơ cũng được bật lên.

Giai đoạn giữ

Sau khi công tắc chính của động cơ được bật, nguồn điện từ ắc quy sẽ cung cấp năng lượng cho cuộn cảm và phần ứng. Điều này khiến phần ứng quay quanh cuộn dây với tốc độ cao, giúp động cơ hoạt động. Pít-tông vẫn giữ nguyên vị trí nhờ lực điện từ của cuộn giữ, vì không có dòng điện chạy qua cuộn hút.

Giai đoạn trả về

Khi khóa điện được chuyển từ chế độ khởi động (Start) sang chế độ hoạt động (On), tiếp điểm chính vẫn chưa mở. Dòng điện sẽ di chuyển từ công tắc chính qua cuộn hút đến cuộn giữ, làm cho điện từ sinh ra từ hai cuộn này triệt tiêu lẫn nhau. Khi đó, pít-tông sẽ trở về vị trí ban đầu, dẫn đến việc dừng hoạt động của củ đề.

Dấu hiệu nhận biết và nguyên nhân hư hỏng củ đề ô tô thường gặp

Củ đề ô tô là bộ phận quan trọng trong việc khởi động động cơ. Khi củ đề gặp sự cố, sẽ có một số dấu hiệu nhận biết và nguyên nhân hư hỏng phổ biến sau:

Dấu hiệu nhận biết 

• Khó khởi động hoặc không khởi động được: Nếu bạn phải nhấn nhiều lần hoặc không thể khởi động xe dù đã thử nhiều lần, có thể là củ đề bị hỏng.
• Tiếng kêu lạ khi khởi động: Khi khởi động, nếu có tiếng “tạch tạch” hoặc tiếng lạch cạch nhưng động cơ không nổ, đây là dấu hiệu củ đề gặp vấn đề.
• Đề lâu mới nổ hoặc phải nhấn nhiều lần: Nếu xe cần phải nhấn đề nhiều lần mới khởi động được hoặc đề lâu mới nổ, củ đề có thể đang bị hỏng.
• Đèn báo lỗi sáng lên: Nếu đèn báo lỗi liên quan đến hệ thống khởi động hoặc điện tử trên bảng điều khiển sáng lên, củ đề có thể đang gặp vấn đề.

Nếu gặp phải các dấu hiệu trên, đừng ngần ngại liên hệ với Phụ Tùng Đức Anh qua hotline/Zalo: 0979 722 210 để được tư vấn và hỗ trợ thay thế củ đề ô tô chất lượng, đảm bảo chất lượng và hiệu quả hoạt động lâu dài cho chiếc xe của bạn.

Nguyên nhân hư hỏng

Mòn chổi than củ đề

Chổi than trong củ đề ô tô có nhiệm vụ truyền điện từ Stator sang Rotor để tạo ra từ trường, giúp động cơ quay. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, chổi than sẽ tiếp xúc liên tục với bề mặt cổ góp gắn liền với Rotor, dẫn đến mài mòn theo thời gian. 

Khi chổi than bị mòn, các lớp than có thể bám lên các bề mặt cách điện, đặc biệt là ở khe hở giữa Rotor và Stator. Nếu không được kiểm tra thường xuyên, khe hở này có thể bị lấp đầy, gây kẹt Rotor và làm giảm hiệu suất hoạt động của hệ thống khởi động.

Hỏng rơ-le đề

Rơ-le đề có vai trò quan trọng trong việc đóng/mở mạch điện nhờ các tiếp điểm. Trong hệ thống khởi động, rơ-le kết nối vành răng của củ đề với vành răng khởi động. Khi chúng không ăn khớp, dòng điện không thể chạy qua, làm động cơ không khởi động được. Nếu cuộn hút của rơ-le bị hỏng và tiếp điểm đóng/mở liên tục, có thể dẫn đến hỏng củ đề và ngừng hoạt động của động cơ.

Hỏng vả đề

Vả đề bị hỏng thường do hiện tượng khoang đốt không đánh lửa đúng thời điểm, làm chiều quay của động cơ ngược với chiều quay của motor đề. Điều này khiến các bánh răng của hai hệ truyền động va chạm, dẫn đến biến dạng hoặc vỡ bánh răng. Khi củ đề gặp sự cố, bạn sẽ nghe thấy tiếng va đập “tạch tạch”, cảnh báo sự hỏng hóc trong hệ thống khởi động.

Mối nối bị gỉ sắt hoặc oxy hóa

Một nguyên nhân khác gây hỏng củ đề ô tô là các mối nối điện giữa Rotor và Stator bị oxy hóa hoặc gỉ sắt. Khi các tiếp điểm này bị oxy hóa, điện trở trong mạch tăng lên, làm giảm dòng điện và điện áp không đủ để tạo ra momen quay cần thiết. Điều này khiến động cơ không khởi động được và toàn bộ hệ thống khởi động không hoạt động.

Hỏng cuộn dây của củ đề

Cuộn dây trong củ đề có nhiệm vụ tạo từ trường để giúp rotor quay khi được cung cấp điện. Nếu cuộn dây bị hư hỏng do quá nhiệt, lão hóa hoặc đứt mạch, quá trình khởi động sẽ bị gián đoạn hoặc không hoạt động. Khi cuộn dây bị hỏng, bạn sẽ không nghe thấy tiếng khởi động hoặc chỉ nghe thấy tiếng rít mà động cơ không quay, là dấu hiệu rõ ràng cho thấy củ đề cần được kiểm tra và thay thế.

Các cách kiểm tra củ đề mà không cần tháo ra

Kiểm tra ắc quy

Nếu ắc quy của bạn yếu hoặc không đủ điện, củ đề sẽ không khởi động được. Hãy kiểm tra ắc quy bằng cách đo điện áp. Điện áp chuẩn của ắc quy thường dao động quanh mức 12,6V. Nếu thấp hơn mức này, có thể ắc quy không cung cấp đủ điện cho củ đề hoạt động.

Chú ý đến âm thanh khi khởi động

Khi khởi động, nếu bạn nghe thấy tiếng “tạch tạch” hoặc tiếng rít mà động cơ không quay, rất có thể củ đề bị hỏng. Tiếng kêu này thường phát ra do bánh răng hoặc cơ chế của củ đề gặp trục trặc.

Kiểm tra các đèn cảnh báo trên bảng điều khiển

Nếu đèn báo lỗi hệ thống khởi động hoặc đèn báo liên quan đến động cơ sáng lên khi bạn cố gắng khởi động xe, đây có thể là dấu hiệu củ đề ô tô gặp sự cố hoặc các bộ phận liên quan như rơ-le, dây điện bị hỏng.

Kiểm tra kết nối điện

Các kết nối điện giữa củ đề và ắc quy hoặc mạch điện có thể bị lỏng hoặc oxy hóa. Hãy kiểm tra các đầu nối để đảm bảo không có dấu hiệu của oxy hóa, gỉ sắt hoặc dây lỏng lẻo. Nếu các kết nối này không tốt, củ đề sẽ không nhận đủ điện.

Kiểm tra bộ phận bảo vệ quá tải (nếu có)

Một số hệ thống khởi động có bộ phận bảo vệ quá tải giúp ngừng hoạt động củ đề ô tô khi nhiệt độ quá cao. Nếu bộ phận này hoạt động, củ đề có thể không khởi động do nhiệt độ quá cao, cần kiểm tra lại bộ phận làm mát của động cơ.

Kiểm tra khi khởi động máy bằng cách bật đèn pha

Khi bạn cố gắng khởi động xe, hãy bật đèn pha. Nếu đèn pha mờ đi hoặc tắt hẳn khi bạn vặn chìa khóa, có thể là dấu hiệu cho thấy củ đề ô tô đang gặp trục trặc trong việc nhận đủ điện.

Những mẹo nào để kéo dài tuổi thọ của củ đề

Kiểm tra và bảo trì ắc quy thường xuyên

Ắc quy yếu là một trong những nguyên nhân chính gây hỏng củ đề ô tô. Hãy kiểm tra ắc quy thường xuyên để đảm bảo nó luôn đủ điện và không bị phóng điện quá mức. Đảm bảo rằng các cọc ắc quy được làm sạch và không có dấu hiệu gỉ sét.

Hạn chế khởi động xe quá nhiều lần liên tiếp

Nếu bạn liên tục thử khởi động xe mà không để củ đề ô tô nghỉ ngơi, nó sẽ bị quá tải và giảm tuổi thọ. Hãy cho hệ thống khởi động nghỉ khoảng 10-15 giây giữa mỗi lần khởi động.

Kiểm tra và thay thế dây điện và kết nối điện

Các kết nối điện lỏng hoặc oxy hóa có thể làm giảm hiệu suất của củ đề và gây hỏng hóc. Kiểm tra các đầu nối điện thường xuyên, làm sạch và thay thế nếu cần thiết để đảm bảo dòng điện được truyền tải chính xác.

Chọn sử dụng nhiên liệu và dầu nhớt chất lượng

Việc sử dụng dầu nhớt và nhiên liệu chất lượng giúp động cơ hoạt động trơn tru, giảm tải cho củ đề ô tô khi khởi động. Dầu nhớt không đạt chất lượng có thể gây khó khăn cho hệ thống khởi động và làm giảm tuổi thọ củ đề ô tô.

Hãy tránh để xe ở những nơi có nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp

Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của củ đề ô tô. Khi nhiệt độ quá thấp, dầu nhớt có thể đặc lại, khiến việc khởi động động cơ trở nên khó khăn. Khi nhiệt độ quá cao, có thể dẫn đến quá nhiệt và hư hỏng củ đề. Hãy bảo vệ xe khỏi điều kiện thời tiết khắc nghiệt nếu có thể.

Không để củ đề chạy quá lâu

Không nên để củ đền ô tô hoạt động lâu mà không khởi động được động cơ. Nếu xe không khởi động ngay sau vài giây, tắt chìa khóa và thử lại sau vài phút. Việc để củ đề ô tô chạy quá lâu sẽ gây nhiệt độ cao và làm giảm tuổi thọ của bộ phận này.

Để tránh những sự cố không mong muốn, việc kiểm tra và bảo dưỡng củ đề định kỳ là rất cần thiết. Nếu phát hiện bất thường, hãy tìm đến các trung tâm sửa chữa uy tín như Phụ Tùng Đức Anh để được tư vấn và thay thế kịp thời. Hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline/Zalo: 0979 722 210 để được tư vấn nhanh chóng.