Van tiết lưu máy lạnh: Cấu tạo và vai trò van tiết lưu

Van tiết lưu là một trong những bộ phận quan trọng của hệ thống làm lạnh, giữ nhiệm vụ kiểm soát lưu lượng môi chất để tạo ra luồng không khí mát mẻ.. Trong bài viết này, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu khái niệm, cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như các dấu hiệu hỏng hóc của van tiết lưu.

Van tiết lưu là gì?

Van tiết lưu là bộ phận điều khiển dòng chảy của môi chất (gas lạnh, chất lỏng, khí nén…) trong hệ thống làm mát hoặc truyền động. Mục đích chính của van là tạo ra sự chênh lệch áp suất giữa phía trước và sau, giúp quá trình chuyển đổi môi chất từ dạng lỏng sang dạng khí diễn ra hiệu quả.

Trong van tiết lưu điều hòa, gas lạnh được “tiết lưu” trước khi đi vào dàn lạnh, làm giảm nhiệt độ và áp suất đột ngột để tạo ra không khí mát. Tương tự, van tiết lưu khí nén cũng điều tiết lưu lượng khí sao cho phù hợp với yêu cầu vận hành của máy móc công nghiệp.

Cấu tạo van tiết lưu

Về cơ bản, bất kể là van tiết lưu máy lạnh hay van sử dụng cho các hệ thống khác, chúng thường gồm các thành phần chính:

• Thân van: Được đúc từ kim loại bền, chịu nhiệt và áp suất cao.
• Đầu cảm biến (hoặc bộ cảm biến nhiệt): Có nhiệm vụ đo đạc nhiệt độ, áp suất để điều chỉnh lưu lượng.
• Lò xo và màng ngăn: Tạo lực cản, điều khiển mở/đóng tùy theo áp suất đầu vào – đầu ra.
• Kim van: Phần tiếp xúc trực tiếp với dòng môi chất, có thể điều chỉnh độ mở để “tiết lưu”.

Đối với van tiết lưu điều hòa, một số loại được thiết kế dạng ống mao (capillary tube) hoặc van điều khiển (dùng cảm biến nhiệt), mục đích vẫn là đảm bảo mức lưu lượng thích hợp để hạ nhiệt độ gas lạnh.

Vai trò của van tiết lưu trong hệ thống điều hòa ô tô

Van tiết lưu đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lưu lượng và áp suất của môi chất lạnh trong hệ thống điều hòa ô tô. Nó đảm bảo hiệu suất làm mát tối ưu, tránh tình trạng đóng băng dàn bay hơi và giúp hệ thống hoạt động ổn định.

• Điều chỉnh lưu lượng môi chất lạnh: Van tiết lưu kiểm soát lượng gas lạnh đi vào dàn bay hơi. Nếu gas vào quá nhiều, dàn bay hơi có thể bị đóng băng, ngược lại nếu quá ít, hiệu suất làm lạnh sẽ kém.
• Giảm áp suất và nhiệt độ môi chất lạnh: Khi đi qua van tiết lưu, môi chất lạnh từ trạng thái áp suất cao sẽ giảm xuống áp suất thấp, giúp làm lạnh hiệu quả hơn khi đi vào dàn bay hơi.
• Duy trì áp suất ổn định: Van tiết lưu giúp cân bằng áp suất giữa giàn nóng và dàn lạnh, đảm bảo hệ thống hoạt động trơn tru và kéo dài tuổi thọ các linh kiện.
• Tối ưu hiệu suất làm mát và tiết kiệm nhiên liệu: Một van tiết lưu hoạt động tốt giúp hệ thống điều hòa không phải làm việc quá tải, giảm tiêu hao nhiên liệu và tăng tuổi thọ máy nén.

Nguyên lý hoạt động van tiết lưu máy lạnh

Quá trình làm việc của van tiết lưu dựa trên nguyên tắc giảm đột ngột áp suất môi chất, từ đó hạ nhiệt độ. Hiểu rõ nguyên lý này sẽ giúp bạn nâng cao kiến thức ô tô và nhận biết khi nào hệ thống điều hòa gặp trục trặc. Cụ thể, ban đầu, môi chất (thường ở dạng lỏng với áp suất cao) được nén qua một khe hẹp hoặc kim van, giới hạn lượng chất lỏng đi vào dàn lạnh. 

Việc giảm áp suất ngay tại van khiến môi chất chuyển sang dạng hơi hoặc sương mù, có nhiệt độ thấp. Lúc này, luồng khí lạnh sẽ tiếp tục di chuyển qua dàn lạnh để hấp thụ nhiệt trong khoang xe hoặc không gian cần làm mát, tạo ra hơi lạnh lưu thông.

Trong hệ thống điều hòa ô tô, van tiết lưu đóng vai trò quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm mát. Nếu van mở quá lớn, áp suất trong dàn lạnh không đủ thấp, khiến khả năng làm mát kém. Ngược lại, nếu mở quá nhỏ, dàn lạnh có thể bị đóng băng.

Các loại van tiết lưu ô tô thường gặp

Trên xe ô tô, tùy thuộc vào mẫu xe và công nghệ điều hòa, chúng ta sẽ bắt gặp những dạng van tiết lưu khác nhau.

Van tiết lưu nhiệt

Loại này sử dụng nguyên lý bù nhiệt để điều chỉnh lưu lượng môi chất. Một đầu cảm biến nhiệt được gắn ở đường hút của dàn lạnh, giúp van biết khi nào cần mở rộng hay thu hẹp để duy trì nhiệt độ mong muốn. Van tiết lưu nhiệt thường có cấu tạo đơn giản, dễ bảo dưỡng.

Van tiết lưu điện tử

Đây là loại sử dụng bộ điều khiển điện tử để điều chỉnh lượng môi chất đi qua. Cảm biến nhiệt độ, áp suất sẽ gửi tín hiệu về bộ ECU (bộ điều khiển trung tâm), sau đó ECU ra lệnh điều chỉnh kim van. Van tiết lưu điện tử có khả năng kiểm soát chính xác hơn, giúp hệ thống điều hòa ô tô hoạt động tối ưu, tiết kiệm năng lượng.

Dấu hiệu nhận biết van tiết lưu bị hỏng và cách khắc phục

• Khả năng làm mát kém: Khi van tiết lưu bị nghẹt hoặc mở không đúng, luồng gas lạnh không được điều tiết phù hợp. Xe sẽ mất nhiều thời gian để đạt độ mát như mong muốn.
• Áp suất cao hoặc thấp bất thường: Kiểm tra đồng hồ áp suất sẽ thấy thông số không ổn định; áp suất phía cao áp hoặc thấp áp lệch xa giá trị tiêu chuẩn.
• Dàn lạnh đóng băng hoặc đọng sương quá nhiều: Biểu hiện này cho thấy gas lạnh đang bị “tiết lưu” sai cách, thường do kim van bị kẹt.
• Tiếng kêu lạ từ hệ thống điều hòa: Nếu kim van hoặc lò xo bị hỏng, xe có thể phát ra âm thanh bất thường khi kích hoạt điều hòa.

Cách khắc phục:

• Vệ sinh, bảo dưỡng định kỳ: Đặc biệt với van tiết lưu điều hòa, sau thời gian dài sử dụng, cặn bẩn dễ làm tắc kim van. Bảo dưỡng sớm giúp tránh hỏng hóc nặng.
• Thay mới van: Trong trường hợp van tiết lưu đã quá cũ hoặc bị gãy, biến dạng, việc thay mới là lựa chọn tối ưu để đảm bảo hệ thống hoạt động trơn tru.
• Kiểm tra các bộ phận liên quan: Lốc điều hòa (máy nén), dàn nóng, dàn lạnh… cũng cần được kiểm tra vì hỏng hóc ở các bộ phận này có thể gây áp lực lên van, làm nó hoạt động sai.

Gợi ý địa điểm mua bán và sửa chữa van tiết lưu chất lượng

Van tiết lưu là bộ phận nhỏ nhưng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát lượng khí nạp và tối ưu hiệu suất động cơ. Nếu bạn đang cần thay thế hoặc nâng cấp van tiết lưu cho “xế cưng” mà vẫn băn khoăn chưa biết chọn địa chỉ nào vừa uy tín, vừa chất lượng, thì Phụ Tùng Đức Anh là  nơi mà bạn có thể tin tưởng:

• Chuyên cung cấp phụ tùng thân vỏ, cánh cửa cho các dòng xe sang như Mercedes, BMW, porsche…
• Kho hàng lớn, có sẵn hầu hết các mã sản phẩm, từ tay nắm, khóa, motor đến gioăng, ray trượt.
• Cam kết hàng chuẩn, nguồn gốc rõ ràng, có bảo hành sản phẩm từ 3 đến 12 tháng.
• Tư vấn kỹ thuật miễn phí, giao hàng toàn quốc nhanh chóng, hỗ trợ kiểm tra lắp ráp nếu khách có nhu cầu.

Liên hệ với Phụ Tùng Đức Anh qua Hotline/Zalo: 0979722210 để được nhận thêm các ưu đãi khi mua sản phẩm hoặc tới ngay Địa chỉ: Số 36 Cầu Diễn, Quận Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội để được tư vấn thêm về các dịch cũng như hỗ trợ tư vấn sửa chữa những lỗi cơ bản hoàn toàn miễn phí.