Phanh tay điện tử là gì? Ưu nhược điểm và cách dùng trên ô tô

Phanh tay điện tử ngày càng phổ biến trên ô tô hiện đại, dần thay thế phanh tay cơ truyền thống nhờ tính tiện lợi và độ an toàn cao. Vậy cơ chế hoạt động của nó ra sao? Có điểm gì vượt trội và hạn chế gì cần lưu ý? Nếu bạn cũng đang thắc mắc, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.

Phanh tay điện tử là gì?

Phanh tay điện tử (Electronic Parking Brake – EPB) là hệ thống phanh đỗ xe được điều khiển hoàn toàn tự động thông qua các nút bấm, thay thế cho phanh tay cơ khí truyền thống. Hệ thống này giúp người lái dễ dàng kích hoạt hoặc nhả phanh chỉ bằng cách nhấn nút, thường được đặt gần cần số hoặc trên bảng điều khiển taplo với ký hiệu chữ “P” trong vòng tròn.

Phanh điện tử hoạt động bằng cách sử dụng mô-tơ điện để siết chặt hoặc nhả phanh hãm bánh sau, đảm bảo xe không di chuyển khi đỗ. Hệ thống này không chỉ tăng cường tính an toàn mà còn mang lại sự tiện lợi cho người sử dụng, đồng thời giảm thiểu nguy cơ quên kéo hoặc nhả phanh tay khi dừng/đỗ xe.

Cấu tạo của phanh tay điện tử

Cấu tạo của phanh điện tử thường bao gồm các thành phần chính sau:

• Bộ điều khiển phanh tay điện tử (EPB ECU): Đây là bộ phận trung tâm, nhận tín hiệu từ công tắc phanh tay và các cảm biến liên quan, sau đó điều khiển cơ cấu chấp hành phanh để thực hiện việc hãm hoặc nhả phanh.
• Cơ cấu chấp hành phanh: Thường là mô-tơ điện hoặc cơ cấu điện tử, thực hiện việc siết chặt hoặc thả lỏng má phanh dựa trên lệnh từ EPB ECU. Có hai loại cơ cấu chấp hành phổ biến:
  • Hệ thống kéo cáp: Mô-tơ điện kéo cáp để siết hoặc nhả phanh, tương tự như phanh tay cơ khí nhưng được điều khiển bằng điện.
  • Hệ thống tích hợp caliper: Mô-tơ điện được tích hợp trực tiếp vào cụm phanh (caliper), giúp giảm số lượng linh kiện và tăng độ tin cậy.
• Công tắc phanh tay: Thường là nút bấm hoặc công tắc gạt, cho phép người lái kích hoạt hoặc nhả phanh tay điện tử một cách dễ dàng.
• Đèn hiển thị trên bảng đồng hồ táp-lô: Thông báo trạng thái hoạt động của phanh tay điện tử, giúp người lái biết khi nào phanh tay đang được kích hoạt hoặc nhả.

Ngoài ra, hệ thống phanh tay điện tử còn có thể tích hợp với các bộ phận hỗ trợ kiểm soát khác như:

• Bộ điều khiển phanh ABS: Giúp ngăn chặn việc khóa bánh xe khi phanh gấp, tăng cường an toàn khi lái xe.
• Cảm biến bàn đạp chân phanh: Giúp EPB ECU nhận biết lực đạp phanh và điều chỉnh lực phanh tay phù hợp.
• Cảm biến vị trí bàn đạp ly hợp: Đặc biệt quan trọng đối với xe số sàn, giúp hệ thống phanh tay điện tử hoạt động hiệu quả hơn.
• Công tắc AUTO HOLD: Giữ xe đứng yên tự động khi dừng đèn đỏ hoặc tắc đường mà không cần giữ chân phanh.

Nhờ cấu tạo này, phanh điện tử không chỉ đảm bảo an toàn khi đỗ xe mà còn hỗ trợ các tính năng như hỗ trợ khởi hành ngang dốc và kích hoạt chế độ Start-Stop, nâng cao trải nghiệm lái xe hiện đại.

Ưu điểm và nhược điểm của hệ thống phanh tay điện tử

Phanh tay điện tử có nhiều ưu điểm đáng chú ý, nhưng cũng tồn tại một số nhược điểm cần cân nhắc khi sử dụng.

Ưu điểm của phanh tay điện tử

Phanh điện tử mang lại nhiều tiện ích so với phanh tay cơ truyền thống. Trước tiên, nó dễ sử dụng hơn, chỉ cần bấm nút thay vì kéo hoặc nhả cần số cơ học. Điều này giúp người lái thao tác nhanh chóng và thoải mái hơn.

Ngoài ra, hệ thống này tự động kích hoạt khi xe dừng, giúp giữ xe đứng yên mà không cần tác động từ người lái. Điều này đặc biệt hữu ích khi dừng đèn đỏ hoặc khi đỗ xe trên đường dốc.

Một tính năng quan trọng khác là AUTO HOLD, giúp xe không bị trôi khi dừng đột ngột hoặc khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Người lái chỉ cần đạp ga để tiếp tục di chuyển mà không cần thao tác nhả phanh tay.

Bên cạnh đó, phanh điện tử còn tích hợp với nhiều công nghệ an toàn như hỗ trợ khởi hành ngang dốc (HSA) hoặc phanh khẩn cấp (EBA), giúp cải thiện khả năng kiểm soát xe trong những tình huống nguy hiểm.

Nhược điểm của phanh tay điện tử

Dù có nhiều ưu điểm, phanh điện tử cũng tồn tại một số nhược điểm. Đầu tiên, chi phí sửa chữa cao hơn so với phanh tay cơ do hệ thống hoạt động bằng điện và có nhiều cảm biến phức tạp. Nếu gặp lỗi, việc sửa chữa hoặc thay thế sẽ tốn kém hơn.

Bên cạnh đó, nếu xe bị mất điện hoặc ắc quy yếu, hệ thống phanh tay điện tử có thể không hoạt động bình thường, gây khó khăn khi muốn nhả phanh để di chuyển xe.

Ngoài ra, do hoạt động hoàn toàn bằng điện, phanh tay điện tử khó sửa chữa tại nhà. Nếu gặp lỗi, người dùng thường phải mang xe đến garage có thiết bị chuyên dụng để kiểm tra và khắc phục sự cố.

Một vấn đề khác là nguy cơ mất tín hiệu, khi hệ thống điện gặp trục trặc, xe có thể không nhận diện được trạng thái phanh, gây nguy hiểm nếu người lái không để ý.

Cuối cùng, để đảm bảo hoạt động ổn định, phanh tay điện tử cần được kiểm tra định kỳ, tránh các sự cố không mong muốn trong quá trình sử dụng.

Cách sử dụng phanh tay điện tử trên ô tô

Cách kích hoạt phanh tay điện tử trên ô tô

Phanh tay điện tử thường được sử dụng khi xe đã dừng hoàn toàn, giúp cố định xe và tránh bị trôi, đặc biệt là trên địa hình dốc. 

• Khi xe dừng lại, trước tiên giữ chân trên bàn đạp phanh để đảm bảo xe không bị trôi. 
• Nếu xe có hộp số tự động, hãy chuyển cần số về vị trí “P” (Park) để giảm áp lực lên hộp số và tránh nguy cơ hư hỏng. Sau đó, bấm nút “P” trên bảng điều khiển hoặc gần cần số để kích hoạt phanh điện tử. 
• Khi hệ thống hoạt động, đèn báo phanh trên bảng đồng hồ sẽ sáng lên, xác nhận phanh đã được kích hoạt thành công.

Nếu xe đang dừng trên dốc, hệ thống có thể tự động siết chặt phanh hơn để đảm bảo xe không bị trôi. Một số dòng xe có hệ thống tự động giữ phanh khi tắt máy, giúp xe luôn trong trạng thái an toàn.

Cách nhả phanh tay điện tử

Trong kiến thức ô tô, được biết trước khi xe khởi hành, người lái cần nhả phanh tay để xe có thể di chuyển trơn tru và tránh ảnh hưởng đến hệ thống truyền động. Nếu phanh tay vẫn còn kích hoạt khi xe lăn bánh, có thể gây ra ma sát không cần thiết, làm mòn má phanh nhanh hơn.

• Bước 1: Đạp chân phanh để đảm bảo xe không bị trôi khi nhả phanh tay.
• Bước 2: Nhấn lại nút “P” trên bảng điều khiển.
• Bước 3: Quan sát đèn báo phanh trên màn hình. Nếu đèn tắt, điều đó xác nhận phanh tay đã được nhả hoàn toàn.

Nếu bạn quên nhả phanh tay mà cố gắng di chuyển, một số xe sẽ phát cảnh báo trên màn hình hoặc âm thanh nhắc nhở. Bạn không được nhả phanh tay đột ngột trên đường dốc mà chưa đạp phanh chân, vì xe có thể bị trôi gây nguy hiểm.

Dừng xe khẩn cấp bằng phanh tay điện tử

Nếu hệ thống phanh chính (phanh chân) gặp sự cố hoặc người lái mất kiểm soát, phanh tay điện tử sẽ hỗ trợ giảm tốc và dừng xe an toàn.

• Khi xe đang di chuyển, kéo và giữ nút “P” liên tục.
• Hệ thống sẽ kích hoạt phanh tay điện tử, giúp xe giảm tốc dần thay vì khóa cứng bánh xe như phanh cơ truyền thống.
• Khi tốc độ giảm xuống dưới 3 km/h, hệ thống sẽ tự động kích hoạt phanh để dừng xe hoàn toàn.

Bạn cần lưu ý rằng chỉ sử dụng phanh tay điện tử trong tình huống khẩn cấp, không nên áp dụng khi xe đang chạy ở tốc độ cao vì có thể làm mất cân bằng xe.

Sử dụng chế độ tự động (AUTO HOLD) của phanh tay điện tử

AUTO HOLD là một tính năng hỗ trợ, giúp xe giữ nguyên vị trí khi dừng mà không cần phải giữ chân trên bàn đạp phanh. Khi hệ thống AUTO HOLD được kích hoạt, xe sẽ tự động giữ phanh khi dừng đèn đỏ hoặc trong điều kiện đường đông đúc.

• Bật chế độ AUTO HOLD bằng cách nhấn nút “Auto Hold” (thường có biểu tượng chữ “A” với vòng tròn xung quanh).
• Khi xe dừng lại, hệ thống sẽ tự động giữ phanh mà không cần đạp phanh chân.
• Để tiếp tục di chuyển, chỉ cần đạp nhẹ chân ga, hệ thống sẽ tự động nhả phanh, giúp xe lăn bánh mượt mà.

AUTO HOLD chỉ hoạt động khi dây an toàn đã được cài và cửa xe đóng kín. Nếu xe dừng quá lâu, hệ thống có thể tự động kích hoạt phanh tay điện tử để đảm bảo an toàn, nhất là khi dừng trên đường dốc.

Những điều cần biết khi sử dụng phanh tay điện tử

• Không nên kích hoạt phanh tay điện tử khi xe đang chạy ở tốc độ cao, trừ trường hợp khẩn cấp.
• Luôn kiểm tra đèn báo phanh trên bảng điều khiển để chắc chắn phanh đã kích hoạt hoặc nhả hoàn toàn.
• Khi đỗ xe trên dốc, nên kết hợp phanh tay điện tử với chế độ số “P” để tránh tạo áp lực quá lớn lên hộp số.
• Nếu xe có lỗi hệ thống phanh tay điện tử (đèn cảnh báo màu đỏ hoặc vàng sáng lên), hãy kiểm tra ngay tại trung tâm dịch vụ.

Những lỗi thường gặp khi sử dụng phanh tay điện tử

Phanh tay điện tử (EPB) mang lại nhiều tiện ích cho người lái xe, nhưng trong quá trình sử dụng, có thể xuất hiện một số lỗi thường gặp. Dưới đây là những lỗi phổ biến thường gặp của hệ thống này:

Đèn cảnh báo phanh tay điện tử bật sáng

Đèn cảnh báo trên bảng táp-lô bật sáng khi hệ thống EPB gặp vấn đề. Nguyên nhân thường do lỗi mạch điện, dây dẫn hoặc bộ điều khiển bị trục trặc. Nếu không kiểm tra kịp thời, có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của phanh.

Nếu nhận thấy dấu hiệu này, bạn hãy kiểm tra và khắc phục sớm để đảm bảo an toàn khi lái xe. Liên hệ ngay Phụ Tùng Đức Anh qua Hotline/Zalo: 0979722210 để được tư vấn và cung cấp linh kiện ô tô chất lượng cao.

Phanh tay không nhả hoặc không kích hoạt được

Hệ thống EPB có thể bị lỗi, khiến phanh tay không thể nhả hoặc kích hoạt. Nguyên nhân do bộ điều khiển hỏng, mô-tơ chấp hành bị kẹt hoặc công tắc bàn đạp phanh gặp sự cố. Khi gặp lỗi này, xe có thể bị kẹt hoặc phanh vẫn hoạt động khi đang di chuyển.

Phanh bị kẹt, không nhả được

Phanh tay điện tử có thể bị kẹt do mô-tơ chấp hành lỗi hoặc cáp phanh bị mòn. Khi xảy ra tình trạng này, xe không thể di chuyển dù đã nhấn nhả phanh. Việc cố gắng chạy xe khi phanh bị kẹt có thể gây hỏng hóc nghiêm trọng hơn.

Hệ thống EPB không hoạt động do mất điện

EPB cần nguồn điện để hoạt động, nếu điện áp thấp hoặc mất điện, hệ thống có thể không nhả hoặc không kích hoạt được. Nguyên nhân có thể do ắc quy yếu hoặc cầu chì bị cháy. Kiểm tra nguồn điện là bước quan trọng để khắc phục lỗi này.

Phanh bị mòn nhanh do EPB không ngắt

Nếu EPB không tự ngắt khi cần thiết, phanh có thể bị mòn nhanh hơn bình thường. Điều này xảy ra khi bộ điều khiển gặp lỗi hoặc cơ cấu phanh bị kẹt. Việc phanh bị mòn nhanh không chỉ giảm hiệu suất phanh mà còn gây mất an toàn khi lái xe.

Nếu bạn gặp bất kỳ lỗi nào liên quan đến phanh tay điện tử hoặc cần thay thế linh kiện, hãy liên hệ ngay với Phụ Tùng Đức Anh qua Hotline/Zalo: 0979722210 để được tư vấn và cung cấp phụ tùng chính hãng, chất lượng.

Phân biệt phanh điện tử và phanh điện từ trên ô tô

Trong hệ thống phanh hiện đại, phanh điện từ và phanh điện tử đều được sử dụng để cải thiện hiệu suất phanh và sự an toàn khi vận hành xe. Tuy nhiên, hai loại phanh này có nguyên lý hoạt động, ứng dụng và mục đích sử dụng khác nhau.

Phanh điện tử

Phanh điện tử là hệ thống phanh tiên tiến, sử dụng cảm biến và bộ điều khiển điện tử để kiểm soát lực phanh một cách chính xác. Loại phanh này không chỉ thay thế phanh tay cơ truyền thống mà còn tích hợp các công nghệ hỗ trợ như phanh ABS, phanh khẩn cấp (EBA), hệ thống phanh tự động (AEB).

• Ứng dụng trên ô tô: Xuất hiện phổ biến trên xe con, xe SUV, xe điện, giúp nâng cao tính an toàn và tối ưu hóa hiệu suất phanh.
• Ưu điểm: Phản ứng nhanh, tăng cường độ an toàn, dễ sử dụng, có thể kết hợp với các hệ thống hỗ trợ lái.
• Nhược điểm: Phụ thuộc vào hệ thống điện, có thể khó sửa chữa nếu xảy ra lỗi phần mềm.

Phanh điện từ

Phanh điện từ hoạt động dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ, sử dụng từ trường để tạo lực cản, giúp làm chậm hoặc dừng chuyển động của xe. Khi có dòng điện chạy qua cuộn dây điện từ, từ trường sinh ra sẽ tác động lên phần ứng (rotor), tạo ra lực ma sát giúp xe giảm tốc.

• Ứng dụng trên ô tô: Phanh điện từ thường được sử dụng trong xe tải hạng nặng, xe buýt hoặc xe chuyên dụng, giúp hỗ trợ hệ thống phanh chính khi xe di chuyển ở tốc độ cao hoặc xuống dốc.
• Ưu điểm: Giảm mài mòn phanh cơ khí, hoạt động ổn định trong thời gian dài, không cần dầu phanh.
• Nhược điểm: Hiệu suất giảm nếu nhiệt độ quá cao, cần nguồn điện mạnh để hoạt động hiệu quả.

Phanh tay điện tử mang đến nhiều lợi ích như thao tác dễ dàng, an toàn hơn và tích hợp nhiều công nghệ hỗ trợ. Tuy nhiên, bạn cần hiểu rõ cách sử dụng để đảm bảo hiệu quả và tránh lỗi phát sinh. Nếu cần tư vấn hoặc tìm mua linh kiện, hãy liên hệ Phụ Tùng Đức Anh qua Hotline/Zalo: 0979722210.